Những ngày đầu tháng 8 năm 2019 có dịp ghé thăm cơ sở ương tôm giống của người quen nằm trên đường Chi Lăng, phường 12, Tp Vũng Tàu. Qua câu chuyện ương tôm giống chúng tôi mới biết được nghề ương tôm giống đúng là nghề “bọt nước” mà một số anh em trong nghề thường gọi. Khi một bao tôm giống trước đây ít ra cũng được 3-4 chục ngàn đồng, thì hiện tại một bao tôm giống bán ra được người ương so sánh với một mớ rau muống. Tính ra giá một con tôm giống P12 (con tôm Post-larvae sau 12 ngày tuổi) người nuôi chỉ bán được cho thương lái với giá 6đ. Tuy nhiên vẫn chưa có “tiền trao cháo múc” mà phải đợi khi thương lái quay trở lại mới tính tiền. Nếu thương lái đi giao suôn sẻ thì trại nuôi mới nhận đủ số tiền theo lượng con giống bán ra, còn ngược lại bao tôm giống rớt mẫu hoặc có vấn đề thì người bán xem như phải chịu sự thỏa thuận của thương lái. Không những tôm giống rớt giá mà thậm chí có những cơ sở con tôm quá cỡ, không bán được phải nhờ thương lái bán giúp trả được đồng nào hay đồng ấy.
Anh Nguyễn Văn Quyền, chủ một trại sản xuất có 12 hồ nuôi chuyên ương tôm giống cho biết, chi phí để sản xuất ra một con tôm giống P12 tại hồ nuôi cũng mất ít nhất là 12 đồng. Vừa chia sẻ khó khăn, anh Quyền vừa lấy giấy viết chi tiết cụ thể: Một bể nuôi 6m3, thường thả nuôi khoảng 1triệu ấu trùng Nauplius (Nau). Nếu tỷ lệ sống ổn định từ ương ấu trùng Nau đến giai đoạn Post-larvae 12 (P12) khoảng 50% tức mình thu được 0,5triệu con tôm P12. Trong đó giá thành chi mỗi con Nau 3đ (tỷ lệ sống 50% giá thành con Nau trở thành gấp đôi 6đ/con); khoảng 2 kg Artemia (giá mỗi ký Trung bình 2triệu đồng); thức ăn tổng hợp, hóa chất, thuốc phòng, điện nước và công chăm sóc khoảng 2đ/con. Với giá thành sản xuất và giá bán như hiện tại thì người nuôi coi như thua lỗ một nữa, anh Quyền than thở.
Theo một số thương lái thu mua tôm giống tại tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu hiện con giống xuống thấp, thậm chí không có đầu ra là do các vùng nuôi tại miền tây có mưa nhiều, nguồn nước có độ mặn thấp, tôm thịt ở các ao nuôi đang vào vụ thu hoạch. Mặt khác giá tôm nguyên liệu cũng đang giảm, tôm thịt bán tại ao, loại tôm thẻ cỡ 100 con/kg bình quân 75.000 đồng/kg tôm cỡ 70 con/kg giá khoảng 85.000 đồng/kg, giảm bình quân khoảng 10.000-15.000 đồng/kg so với cuối tháng 6/2019. Với mức giá này, người nuôi tôm thịt đạt tỷ lệ sống cao vẫn chưa chắc có lãi. Mỗi khi tôm nguyên liệu xuống thấp người nuôi tôm thịt không có lãi thậm chí thua lỗ thì việc tính chuyện treo ao chờ giá lên đã kéo theo việc con tôm giống cũng có chiều hướng giảm theo.
Theo kinh nghiệm của một số cơ sở ương tôm giống tại địa bàn, trong năm giá tôm giống lên xuống là chuyện của thị trường, ai cung hiểu. Tuy nhiên, nghề ương tôm giống là công việc thuộc kế sinh nhai của các cơ sở sản xuất, xoay hết đợt này rồi lại đợt khác. Không còn lựa chọn nào khác, họ vẫn phải vệ sinh bể ương, tìm nguồn Nau thả nuôi với hy vọng đợt tôm mới có được “thiên thời địa lợi nhân hòa”, tỷ lệ sống cao, tôm được giá và luôn được thị trường tiếp nhận, không phải tìm đầu ra.
Được biết trên khu vực Hải Đăng, phường 12, thành phố Vũng Tàu có 112 cơ sở sản xuất giống. Trong số này có 12 cơ sở chuyển sang sản xuất giống cá chẽm, 5 cơ sở sản xuất hàu. Còn lại là sản xuất truyền thống giống tôm sú và tôm thẻ chân trắng. Việc các cơ sở ương tôm giống còn nhỏ lẻ manh múm là một trong nhưng nguyên nhân làm cho con giống sản xuất ra phụ thuộc thị trường và thương lái. Giải pháp cần thiết để các cơ sở ương tôm giống sản xuất ổn định và bền vững là các chủ cơ sở cần tạo chuỗi liên kết sản xuất nhập nguồn tôm bố me, cung ứng con giống ấu trùng Nauplius có chất lượng, nhân rộng mô hình sản xuất con giống chất lượng cao. Các hộ ương giống nhỏ lẻ cần hướng tới thành lập các tổ hợp tác, tập trung thành một đầu mối sản xuất theo chuỗi giá trị hàng hóa có khả năng cạnh tranh về chất lượng và giá thành con giống. Các hộ nuôi và thương lái cần nâng cao nhận thức trong việc sản xuất, kinh doanh tôm giống không rõ nguồn gốc, không qua kiểm dịch; sử dụng thức ăn, thuốc thú y thủy sản, sản phẩm xử lý môi trường nuôi không có trong danh mục để con tôm giống sản xuất tại địa phương luôn được người nuôi trong tỉnh và vùng lân cạnh đón nhận một cách bình đẳng và hiệu quả./.
Trọng Hoàng - TTKN Bà Rịa Vũng Tàu
