Sau khi tìm hiểu các mô hình xen canh thành công trên địa bàn huyện, ông Đồng Văn Cường ở thôn Hoàn Kiếm 2, xã Nam Hà, huyện Lâm Hà quyết định trồng xen 20 cây măng cụt, 30 cây sầu riêng (vừa hạt, vừa ghép) vào 1,5 ha cà phê. Cây cà phê ngày càng già cỗi nên năng suất kém, mỗi năm thu được hơn 5 tấn cà phê nhân (trên 1,5 ha) nên thu nhập không đủ để chi phí, ông Cường đã mạnh dạn đa dạng hóa các loại cây trồng trong vườn cà phê của gia đình. Khi trồng xen thêm những loại cây ăn quả như măng cụt, sầu riêng, gia đình ông Cường đã xác định nếu mất nguồn thu này sẽ có nguồn thu khác. Ngoài trồng xen cây măng cụt, sầu riêng gia đình ông còn trồng thêm 20 cây cau ăn trái đang cho thu hoạch quanh vườn cà phê. Giá bán 1 buồng cau hiện nay lên đến 500 ngàn đồng/buồng, 1 cây cau có thể cho thu hoạch từ 4 - 5 buồng trái. Hiện nay nhu cầu sử dụng cau ăn trái trong lễ cưới hỏi,… rất lớn nên đầu năm 2018, gia đình ông Cường quyết định trồng thêm 130 cây cau quanh bờ ranh của vườn cà phê.Đến nay, các cây trồng xen đã cho thu hoạch, sầu riêng hạt bán giá 25.000 đồng/kg và sầu riêng ghép bán với giá 50.000 đồng/kg, măng cụt 50.000 đồng/kg, giá cả ổn định đã đem về nguồn thu hàng trăm triệu đồng mỗi năm gần bằng thu nhập 1,5 ha cà phê.
Ông Đồng Văn Cường cho biết, trước kia trồng sầu riêng, măng cụt chủ yếu để chắn gió, che bóng cho cây cà phê. Tuy nhiên, những năm gần đây, giá sầu riêng, măng cụt tăng cao nên gia đình ông đã chú trọng chăm sóc, tìm hiểu thêm các biện pháp kỹ thuật để sầu riêng, măng cụt ra hoa đậu quả nhiều. Nhờ vậy, dù giá cà phê không ổn định và cao như trước, gia đình ông vẫn có nguồn thu nhập ổn định, vì khi tăng được thu nhập trên một đơn vị diện tích, gia đình ông có điều kiện để chăm sóc cho cây cà phê tốt hơn.
Qua thăm mô hình trồng xen các loại cây ăn quả trong vườn cà phê của gia đình ông Đồng Văn Cường, có thể nói đây là hướng đi phù hợp trong việc đa dạng hóa các loại cây trồng và sản phẩm, tăng hiệu quả sử dụng không gian, đất, ánh sáng, nước nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu và nâng cao hiệu quả kinh tế cho người nông dân hiện nay.
Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Quyết định số 3702/QĐ-BNN-TT ngày 24 tháng 9 năm 2018 về Quy trình trồng xen cây hồ tiêu, cây bơ, cây sầu riêng trong vườn cà phê vối. Đây là điều kiện thuận lợi để cơ quan chuyên môn chuyển giao khoa học kỹ thuật hướng dẫn cho nông hộ kỹ thuật trồng xen các loại cây hồ tiêu, cây bơ, cây sầu riêng trong vườn cà phê vối như: cây giống và một số kỹ thuật như mật độ trồng, bón phân, tưới nước, tạo hình cho cây trồng xen và cây cà phê để không ảnh hưởng đến sinh trưởng và năng suất cây trồng chính. Và đặc biệt, trong điều kiện biến đổi khí hậu như hiện nay, các địa phương phải chú trọng nguồn nước tưới cho các vùng trồng xen, khuyến cáo cây trồng xen hiệu quả, ít tranh chấp nguồn nước tưới với cây cà phê. Ðể trồng xen có hiệu quả, phải có biện pháp quản lý chất lượng cây giống trồng xen ngay từ đầu, thực hiện liên kết vùng, sản xuất trải vụ đối với một số loại cây ăn quả chủ lực trồng xen với cây cà phê để hướng tới sản xuất cà phê ngày càng bền vững và hiệu quả./.
Bùi Hằng - TTKN Lâm Đồng
