Nhằm tạo quả trái vụ, cây sẽ được cắt tỉa từ tháng 6 - 7 dương lịch để tạo điều kiện cho cây ra hoa. Do đặc tính hoa na có thời gian thành thục của bộ phận cái (nhụy hoa) và đực (hạt phấn) ở các thời điểm khác nhau trong ngày nên việc cây tự thụ phấn và đậu quả tự nhiên thường có tỷ lệ thấp, quả phát triển không đồng đều, dễ bị dị dạng. Nhằm nâng cao tỷ lệ đậu quả và cải thiện hình dạng, mẫu mã quả, người trồng cần tiến hành biện pháp thụ phấn bổ sung cho na QN-D1.
- Dụng cụ thụ phấn
- Dụng cụ lấy phấn: Sử dụng ống nhựa có đường kính khoảng 3,5 mm, chiều dài khoảng 6 - 8 cm; cắt tạo hình răng cưa 2 đầu khoảng 1 mm, để thuận tiện cho việc lấy phấn hoa.
- Dụng cụ đựng phấn hoa: Chọn ống nhựa cho đường kính khoảng 4,5 mm; chiều dài ống khoảng 8 cm.
- Dụng cụ đẩy phấn: Dùng ống tre gia công thành hai phần, một phần là tay cầm và một phần có kích thước nhỏ hơn ống nhựa đựng phấn hoa sao cho phần ống tre có kích thước vừa phía trong của ống đựng phấn hoa và cho chiều dài ngắn hơn khoảng 1,5 mm.
Ngoài ra dụng cụ thụ phấn có thể sử dụng các dụng cụ chuyên dụng như bút lông, bút chuyên dụng hoặc sung bắn phấn,…
Hình 2: Dụng cụ thụ phấn bổ sung
- Cách lấy phấn hoa
- Thời điểm lấy phấn: Tốt nhất vào chiều mát từ 16- 17 giờ chiều hoặc sáng sớm từ 6 - 8 giờ. Nếu cần thụ phấn với lượng hoa nhiều để tăng hiệu suất thụ phấn, có thể tập trung lấy hoa vào ngày hôm trước rồi hôm sau lấy phấn và tập trung thụ phấn cho hoa. Có thể lấy phấn xong tiến hành thụ phấn luôn, tuy phương pháp này hiệu quả thụ phấn cao nhưng hiệu suất thụ phấn kém hơn.
- Cách lấy phấn hoa tập trung: Chọn các hoa sắp nở (cánh đã dài, màu trắng vàng, các cánh đã bắt đầu tách khỏi nhau, nhị đực đã bắt đầu chuyển sang màu trắng kem, bao phấn sắp nứt), hoa mọc ở đầu cành, chọn hoa to để chất lượng hạt phấn tốt hơn và số lượng hạt phấn nhiều. Sau khi lấy hoa xong đem gói vào giấy báo đậy kín để qua đêm. Sáng hôm sau tách lấy hết cuống, cánh hoa, còn phần nhị phấn rơi ra, thu lại cho vào lọ thủy tinh hoặc đĩa petri có phủ vải lên trên để giữ ẩm rồi đem đi thụ phấn.
- Cách lấy phấn hoa đơn lẻ: Hái các hoa to đã hé nở ở đầu cành. Tiến hành tách hết cánh hoa, để lộ phần nhị hoa. Dùng ống nhựa lấy phấn đưa phần răng cưa vào đài hoa xoay nhẹ để phấn hoa rơi khỏi đài hoa. Phấn hoa có thể mang mang đi thụ phấn ngay là tốt nhất. Tuy nhiên phương pháp này chỉ sử dụng khi hoa mới nở với số lượng ít do tốn thời gian.
Hình 3: Thao tác tách bao phấn
- Cách thụ phấn bổ sung
- Thời điểm thụ phấn cho Na tốt nhất từ 17 giờ hôm trước đến 9 giờ sáng hôm sau.
- Cách thụ phấn: Dùng bàn tay trái đỡ nhẹ đế hoa, để cuống hoa lọt giữa ngón trỏ và ngón giữa bàn tay trái. Lấy ngón cái tách nhẹ cánh hoa ra. Đưa ống nhựa đựng hạt phấn (đã chuẩn bị đầy đủ phấn) vào bên trong phận nhụy hoa đẩy nhẹ ống tre lên phía trên, phấn hoa nhẹ bám dính vào phần nhụy rồi rút ống nhựa ra khỏi hoa. Sau khi thụ phấn xong có thể bấm một cánh hoa để đánh dấu hoa đã được thụ phấn, tránh nhầm lẫn với hoa chưa được thụ phấn.
Hình 4: Thao tác thụ phấn bổ sung cho na QN-D1
Lưu ý:
+ Trong quá trình thụ phấn, chọn hoa để thụ phấn sao cho số hoa rải đều trên các cành thì tỷ lệ đậu quả sẽ cao, quả sẽ to và ít bị rụng.
+ Trong thời gian thụ phấn bổ sung không nên phun thuốc phòng trừ sâu bệnh, hạn chế tưới nước. Khi hoa đã đậu, quả bắt đầu lớn cần tăng cường bón phân, tưới nước, chăm sóc, phun thuốc phòng trừ sâu bệnh đầy đủ, kịp thời để nuôi quả lớn.
Trên đây kỹ thuật thụ phấn bổ sung tạo quả trái vụ cho cây Na QN-D1. Để biết thêm thông tin chi tiết, bà con nông dân có thể gọi đến số Tổng đài tư vấn miễn phí 1800558840 hoặc truy cập đường link “Thú vị nghề nông”:
https://www.youtube.com/channel/UCMTqBkAFNQjGQUSyDK2PYXA
Trung tâm Khuyến nông Quảng Ninh
