Cụm công trình phân lũ sông Đáy hiện nay gồm công trình Đập Đáy, kênh dẫn Cẩm Đình - Hiệp Thuận và 3 cống (Vân Cốc, Cẩm Đình, Hiệp Thuận). Theo Quy trình vận hành cụm công trình đầu mối phân lũ sông Đáy ban hành kèm theo Quyết định số 2140/QĐ-UBND ngày 04/5/2016 của UBND Thành phố Hà Nội, việc vận hành cụm công trình đầu mối phân lũ sông Đáy phải bảo đảm thực hiện nhiệm vụ chủ động đưa nước sông Hồng vào sông Đáy trong mùa kiệt với lưu lượng tối đa 100m3/s; đưa nước thường xuyên trong mùa lũ với lưu lượng tối đa 450m3/s nhưng không làm ngập các bãi sông, không làm ảnh hưởng tới tiêu nước mùa mưa. Đồng thời, thoát được lưu lượng tối đa 2.500m3/s khi xuất hiện lũ lớn có chu kỳ lặp lại hơn 500 năm trên hệ thống sông Hồng.
Để cụm công trình đầu mối phân lũ sông Đáy bảo đảm ổn định và sẵn sàng thực hiện lệnh chuyển lũ từ sông Hồng vào sông Đáy trong mùa lũ năm 2021, ngay khi kết thúc mùa lũ năm 2020, Ban quản lý và dịch vụ thủy lợi Hà Nội đã chủ động xây dựng kế hoạch và tổ chức triển khai thực hiện công tác kiểm tra, vận hành, duy tu, bảo dưỡng toàn diện cụm công trình.
Đối với công trình Đập Đáy Ban đã tiến hành vệ sinh và tra dầu mỡ cho các trục ắc cửa phụ, bánh xe cữ, cối quay của 6 cửa quạt. Thay thế các thanh giằng chân, dàn dầm, cạo gỉ, sơn chống gỉ phần chân, toàn bộ gầm dàn ngang, phần ngập nước của các cửa quạt. Toàn bộ phần tôn bưng bên ngoài của cửa quạt số 5, số 6 được sơn phủ bằng sơn nhũ. Đồng thời tiến hành bảo dưỡng toàn bộ hệ thống thiết bị cung cấp, điều khiển tín hiệu từ nhà điều khiển trung tâm đến phòng máy các cửa đập; Kiểm tra cách điện toàn bộ cáp lực, cáp động cơ, kiểm tra thông mạch các chế độ vận hành, chuyển cấp đặc tính. Bảo dưỡng bộ tự động chuyển đổi nguồn ATS; Vệ sinh, bảo dưỡng 12 động cơ điện 7,5KW, hạ cửa van và các động cơ điện dự phòng; Bảo dưỡng bảo trì tổ máy phát điện xoay chiểu 3 pha 200KVA và các loại máy công cụ.
Đối với công trình cống Vân Cốc, Ban quản lý và dịch vụ thủy lợi Hà Nội đã tiến hành vệ sinh, bảo dưỡng hệ thống máy tời 6 tấm (26 máy), tra dầu mỡ bánh xe cữ; Siết cáp và thay thế 64m cáp các cửa cống. Ban cũng đã tiến hành bảo dưỡng tủ điện phân phối, tủ điện điều khiển. Cạo gỉ, sơn toàn bộ tủ điện phân phối và điều khiển tại nhà điều khiển trung tâm; Bảo dưỡng động cơ điện 1,7KW ngoài cầu (26 động cơ), máy phát điện xoay chiều 3 pha 130 KVA. Đồng thời tiến hành kiểm tra hệ thống thiết bị cung cấp, điều khiển, hệ thống thông tin liên lạc, ánh sáng, hệ thống tiếp địa, chống sét…
Thực hiện quy trình vận hành cụm công trình đầu mối phân lũ sông Đáy ban hành theo Quyết định số 2140/QĐ-UBND ngày 04/5/2016 của UBND TP Hà Nội, từ ngày 16-18/6 vừa qua, Sở Nông nghiệp &PTNT tổ chức tổng kiểm tra vận hành cụm công trình đầu mối phân lũ sông Đáy. Trong 3 ngày tổng kiểm tra vận hành cụm công trình, đối với công trình đập Đáy, Ban Quản lý công trình phân lũ sông Đáy đã hạ 6 cửa từ cao trình 10,35m xuống cao trình 9,0m; nâng 6 cửa từ cao trình 9,0m lên cao trình 13,9m; hạ 6 cửa từ cao trình 13,9m xuống cao trình 12,9m. Đối với công trình Vân Cốc, đã nâng toàn bộ 26 cửa từ cao trình 12,0m lên cao trình 14,2m; đồng thời, hạ 26 cửa từ cao trình 14,2m xuống cao trình 12,0m. Sử dụng nguồn điện lưới, nguồn điện Điezen dự phòng để ở chế độ tự động.
Qua kiểm tra vận hành cho thấy, trong quá trình vận hành đập Đáy không chịu áp lực nước, 6 cửa van xuất hiện tiếng kêu to, 12 cụm puly hố thế thượng lưu đập Đáy bị kẹt, không hoạt động. Hệ thống thiết bị điện tại 2 công trình Đập Đáy, cống Vân Cốc đã được lắp đặt từ lâu, thiết bị điện đã cũ và lạc hậu nên rất dễ phát sinh sự cố trong quá trình vận hành. Do được xây dựng từ lâu nên kết cấu thép cửa van một số vị trí bị gỉ rỗ. Vật liệu thép cửa van cũng không đồng bộ. Trong quá trình vận hành cống Hiệp Thuận đã xảy ra sự cố cong trục vít me cửa thông truyền, bệ máy đóng mở bị đội lên khỏi sàn bê tông lắp máy dẫn đến hệ thống bị rung lắc mạnh khi vận hành nâng, hạ cửa van.
Theo Giám đốc Ban quản lý và dịch vụ thủy lợi Hà Nội Nguyễn Văn Hữu: Cụm công trình đầu mối phân lũ sông Đáy được xây dựng từ thời Pháp thuộc nên nhiều hạng mục đã xuống cấp, có nguy cơ ảnh hưởng tới quy trình vận hành an toàn, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến khôn lường. Để bảo đảm hoạt động của cụm công trình đầu mối phân lũ sông Đáy về lâu dài, Giám đốc Ban Quản lý công trình phân lũ sông Đáy đề nghị UBND TP Hà Nội, Bộ Nông nghiệp &PTNT quan tâm, bố trí kinh phí thực hiện đầu tư cải tạo, nâng cấp đập Đáy và cống Vân Cốc trong năm 2021 và những năm tiếp theo.
Qua kết quả tổng kiểm tra, vận hành thử cho thấy, Ban quản lý và dịch vụ thủy lợi Hà Nội đã thực hiện tốt công tác quản lý vận hành, kiểm tra kỹ thuật, bảo dưỡng, tu sửa 4 công trình theo đúng quy trình quy phạm. Quá trình quản lý, vận hành Ban quản lý công trình phân lũ Sông Đáy đã khắc phục dần những nhược điểm, cố tật và hư hỏng của máy móc, thiết bị. Tuy một số trang thiết bị đã có phần xuống cấp nhưng cụm công trình ổn định, sẵn sàng vận hành chuyển lũ năm 2021./.
Nguyễn Vàn
