Thực hiện công điện khẩn số 200/CĐ-TTg ngày 14/2/2014 của Thủ tướng chính phủ, Công điện khẩn số 03/CĐ-UBND ngày 18/2/2014 của UBND Thành phố về việc ngăn chặn virút cúm A/H7N9, dịch cúm A/H5N1 và Quyết định số 210/QĐ-BNN-TY ngày 14 tháng 02 năm 2014 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc ban hành kế hoạch hành động ứng phó khẩn cấp với các chủng vi rút cúm gia cầm nguy hiểm có khả năng lây sang người. Đồng thời để chủ động ứng phó với các chủng vi rút  cúm gia cầm nguy hiểm có khả năng lây sang người cần triển khai quyết liệt các biện pháp phòng bệnh như sau:I.  Thông tin chung về vi rút cúm A/H7N9- Vi rút cúm A/H7N9 được xác định có nguồn gốc từ gia cầm nhưng  chưa gây bệnh lâm sàng cho gia cầm; vi rút lây truyền từ gia cầm sang người, gây bệnh cho người và tỷ lệ tử vong rất cao;- Vi rút cúm A/H7N9 được tái tổ hợp theo kiểu lấy 06 gien nội (internalgenes) của vi rút cúm H9N2 lưu hành gần đây trong gia cầm ở Trung Quốc; riêng nguồn gốc 02 gien ngoài H7 và N9 vẫn chưa được xác định rõ nhưng có mối liên hệ gần với gien H7 trên vịt và gien N9 trên các loài chim hoang dã. Vi rút cúm H10N9 phân lập được trong gia cầm ở tỉnh Giang Tô - Trung Quốc có gien N tương tự như gien N tìm thấy trong vi rút cúm A/H7N9.- Vi rút cúm A/H7N9 có phương thức tồn tại và lây truyền giống vi rút cúm A/H5N1 là thường được phát hiện tại những nơi tập trung gia cầm bao gồm cả chợ buôn bán gia cầm sống có phương thức quản lý kém (không kiểm soát được nguồn gốc gia cầm, vệ sinh kém, lưu giữ gia cầm liên tục, không có hoặc có ít ngày đóng cửa chợ để vệsinh, tiêu độc khử trùng).- Vi rút cúm A/H7N9 có phương thức tồn tại và lây truyền giống vi rút cúm A/H9N2 là: Đường bài thải vi rút chính là thông qua vùng hầu họng; vi rút có bộ gen nội của vi rút cúm A/H9N2; có điểm thụ cảm liên kết đặc trưng như vi rút cúm A/H9N2 ở gia cầm tại Trung Quốc,.. Điều này cho thấy nó có thể có nhiều đặc tính tương tự như loại vi rút cúm A/H9N2, nguy cơ nó có thể lan rộng trong gia cầm ở TrungQuốc trong tương lai.- Hiện nay,tại chợ gia cầm ở Trung Quốc, tỷ lệ mẫu gà phát hiện dương tính với vi rút cúm A/H7N9 nhiều hơn các loài khác, đồng thời nhiều mẫu môi trường cũng phát hiện thấy vi rút cúm A/H7N9. Ngoài ra một lượng nhỏ mẫu vịt, chim bồ câu bán tại chợ gia cầm Trung Quốc cũng cho kết quả dương tính. Chưa phát hiện trang trại gia cầm dương tính với cúm A/H7N9.Như vậy vi rút cúm A/H7N9 khác vi rút cúm A/H5N1 là:- Gà nhiễm vi rút cúm A/H7N9 nhưng không có biểu hiện ốm, chết, do đó rất khó phát hiện. Việc phát hiện phải thông qua lấy mẫu để xét nghiệm xác định gia cầm mang trùng và môi trường mang mầm bệnh tại  chợ buôn bán gia cầm sống,cơ sở giết mổ và điểm thu gom, tập kết gia cầm được xác định là nơi lưu trữ và phát tán vi rút.-Vi rút cúm A/H7N9 chủ yếu phát hiện thấy trên gà, ít khi thấy ở vịt; việc phát hiện Vi rút cúm A/H7N9 chủ yếu tại chợ bán gia cầm sống, chưa phát hiện thấy tại các trang trại.-Hiện nay chưa có vắc xin phòng bệnh.II. Tình hình dịch- Vi rút này được phát hiện đầu tiên ở Trung Quốc vào tháng 3/2013 tại Thượng Hải, đến 02/2014 đã ghi nhận 339 ca bệnh, trong đó 66 ca tử vong(tại các tỉnh An Huy, Giang Tây, Hà Nam, Hồ Nam, Phúc Kiến, Giang Tô, Chiết Giang, Quảng Đông, Sơn Đông, Thượng Hải, Bắc Kinh, Quảng Tây thuộc Trung Quốc; Hồng Kông và Đài Loan). - Theo thông tin từ Tổ chức WHO: Ma-lai-xi-a đã xác nhận ca bệnh cúm A/H7N9 trên người đầu tiên. Bệnh nhân là cụ bà 67 tuổi đi du lịch từ Trung Quốc sang Ma-lai-xi-a từ ngày 03/02/2014 và được phát hiện nhiễm vi rút cúm. - Hiện nay,vi rút đã được phát hiện trên cả gia cầm và người tại tỉnh Quảng Tây giáp biên giới với Việt Nam, nhưng chưa phát hiện thấy trên gia cầm và trên người tại Việt Nam.  Nhận định tình hình:Thành phố Hà Nội có nguy cơ lây nhiễm cúm gia cầm A/H7N9 cao là do:- Là địa bàn chăn nuôi số lượng lớn gia cầm, trên 23 triệu con, bao gồm nhiều chủng loại kể cả chím cút, chim bồ câu; trong đó chăn nuôi nhỏ lẻ trong khu dân cư vẫn chiếm tỷ lệ cao trên 60 % khó khăn trong việc quản lý, giám sát dịch bệnh.- Là địa bàn đông dân cư, tiêu thụ số lượng lớn gia cầm, sản phẩm gia cầm, trong khi giết mổ nhỏ lẻ, kiểm soát vận chuyển còn gặp nhiều khó khăn bất cập. Đặc biệt tình trạng hoạt động buôn bán, vận chuyển bất hợp pháp động vật và sản phẩm động vật qua biên giới vẫn chưa hoàn toàn chấm dứt. Tổ chức FAO nhận định Việt Nam, Lào và Myanmar là những nước có nguy cơ cao lây nhiễm vi rút cúm A/H7N9 từ Trung Quốc. Đặc biệt hiện nay, tại các tỉnh có dịch của Trung Quốc áp dụng biện pháp đóng cửa chợ gia cầm, do đó sẽ có nguy cơ gia cầm được đưa vào Việt Nam tiêu thụ nếu không kiểm soát chặt chẽ.- Do có sự biến chủng của vi rút cúm A/H5N1 dẫn đến vắc xin bị giảm hiệu giá kháng thể hoặc không hiệu quả.- Hà Nội là trung tâm chính trị, văn hoá, kinh tế, lượng khách du lịch rất cao, trong đó có khách du lịch đến từ các vùng có dịch làm lây lan phát tán mầm bệnh.III. Các giải pháp xử lý khi chưa phát hiện vi rút cúm A/H7N9 trên gia cầm, môi trường và trên người.Mục tiêu: Là giảm thiểu nguy cơ xâm nhiễm vi rút cúm A/H7N9 vào Hà Nội, đồng thời phát hiện kịp thời nếu vi rút xâm nhập vào địa bàn Hà Nội.Phát hiện và xử lý kịp thời các ổ dịch cúm A/H5N1 không để lây lan rộng.Các biện pháp cần tập trung là :- Kiểm tra, giám sát chặt chẽ tình hình dịch bệnh cúm gia cầm trên địa bàn, phát  hiện sớm khi có dịch cúm A/H5N1, khoanh vùng xử lý. Đồng thời triển khai lấy mẫu giám sát lưu hành virút cúm A/H5N1 và H7N9 tại các chợ gia cầm và lò mổ gia cầm.- Kiểm soát chặt chẽ việc vận chuyển, buôn bán giết mổ gia cầm, sản phẩm gia cầm; duy trì hoạt động các Chốt kiểm dịch liên ngành có hiệu quả; phối hợp chặt chẽ với các Ngành liên quan kiểm tra và xử lý triệt để tình trạng buôn bán, vận chuyển, giết mổ gia cầm và sản phẩm gia cầm không có nguồn gốc, gia cầm nhập lậu, không có giấy chứng nhận kiểm dịch.- Triển khai vệ sinh, tiêu độc định kỳ, đặc biệt các vùng có nguy cơ cao.- Triển khai tiêm phòng vắc xin cúm gia cầm đúng kế hoạch và yêu cầu kỹ thuật.- Tăng cường công tác thông tin tuyên truyền nâng cao ý thức cộng đồng trong công tác phòng, chống dịch. Tổ chức tập huấn cho toàn bộ Nhân viên thú y cấp xã về cách nhận biết bệnh cúm gia cầm, quy trình xử lý khi có dịch.1. Trạm Thú y các quận, huyện, thị xã:1.1. Tham mưu cho UBND quận, huyện, thị xã:- Kiện toàn và duy trì hoạt động của ban chỉ đạo phòng chống dịch cúm gia cầm các cấp;  Ban hành văn bản chỉ đạo UBND các xã, phường, thị trấn, các ban ngành của địa phương chủ động phối hợp với các cơ quan có liên quan của Thành phố đóng trên địa bàn tích cực triển khai các Đề án 2088, Đề án 550, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, ngành Trung ương, UBND thành phố trong công tác phòng, chống dịch cúm gia cầm- Xây dựng Kế hoạch ứng phó với các chủng vi rút cúm gia cầm nguy hiểm có khả năng lây sang người để chủ động tổ chức thực hiện. Kế hoạch phải hoàn thành trước ngày 01/3/ 2014.- Chỉ đạo lực lượng công an, quản lý thị trường, chính quyền các xã, phường, thị trấn đấu tranh và xử lý nghiêm các đối tượng buôn bán, vận chuyển gia cầm, sản phẩm gia cầm không rõ nguồn gốc, không có giấy kiểm dịch, nhập lậu. Tổ chức tiêu hủy tất cả gia cầm nhập lậu, gia cầm không rõ nguồn gốc, không có giấy kiểm dịch hợp lệ. Xử lý triệt để tình trạng bán gia cầm lông, giết mổ trong nội thành, nội thị đặc biệt các quận nội thành. - Tổ chức các đoàn kiểm tra giám sát, đôn đốc, hướng dẫn công tác phòng ngừa dịch xâm nhập tại các địa bàn có nguy cơ cao.- Chỉ đạo Đài truyền thanh của quận, huyện, thị xã; Đài Truyền thanh các xã, phường, thị trấn tăng cường công tác truyền thông về nguy cơ lây nhiễm vi rút cúm gia cầm từ nước ngoài thông qua các hoạt động vận chuyển, buôn bán gia cầm, sản phẩm gia cầm bất hợp pháp; hướng dẫn các biện pháp phòng tránh lây nhiễm vi rút cúm cho người và các biện pháp sử dụng gia cầm an toàn. Vận động các tổ chức đoàn thể của địa phương cùng tham gia tuyên truyền.- Chỉ đạo Các ban, ngành, trưởng thôn phối hợp với Ban chăn nuôi thú y các xã, phường, thị trấn tăng cường công tác giám sát dịch bệnh đến từng thôn, xóm, hộ chăn nuôi để phát hiện sớm dịch bệnh theo hướng dẫn của Chi cục Thú y.- Chuẩn bị sẵn sàng kinh phí, vật tư,hóa chất, phương tiện, kịp thời triển khai các biện pháp phòng, chống khi có dịch xảy ra. Chuẩn bị các phương án tiêu hủy gia cầm khi có mẫu dương tính.1.2. Triển khai các giải pháp chuyên môn cụ thể sau:-  Chỉ đạo Ban chăn nuôi thú y kiểm tra, giám sát phát hiện sớm dịch bệnh; duy trì chế độ thông tin báo cáo dịch bệnh hàng ngày theo quy định. Nghiêm cấm việc dấu dịch, có dịch nhưng không báo cáo về Trạm Thú y và Chi cục Thú y.- Mỗi Trạm Thú y quận, huyện, thị xã thành lập 01 Tổ phản ứng nhanh xử lý ổ dịch cúm gia cầm:+ Thành viên là cán bộ Trạm Thú y, 1 số Trưởng ban Thú y cấp xã có trình độ chuyên môn giỏi, có kinh nghiệm xử lý ổ dịch và có ý thức trách nhiệm cao.+ Tổ chia thành các Nhóm chuyên : Nhóm xây dựng kế hoạch, tham mưu văn bản cho UBND cấp xã; Nhóm Vệ sinh tiêu độc; Nhóm Tiêm phòng bao vây; Nhóm Quản lý vận chuyển, chốt kiểm dịch; Nhóm điều tra dịch tễ....theo Quy trình của Dự án VAHIP đã tập huấn, hướng dẫn.Tổ phản ứng nhanh được trang trị đầy đủ các vật tư, phương tiện, Bảo hộ lao động...để ứng phó khi có dịch cúm gia cầm A/H5N1, H7N9 xẩy ra trên địa bàn.Ngoài ra trong trường hợp khẩn cấp chống dịch cúm A/ H5N1, để việc tiêm phòng bao vây tiến hành nhanh, gọn, đúng yêu cầu kỹ thuật . Các Trạm Thú y có thể huy động Nhân viên thú y các xã trên địa bàn tập trung tiêm phòng để nhanh chóng tạo vành đai miễn dịch bao vây ổ dịch.- Tổ chức lấy mẫu xét nghiệm lưu hành vi rút cúm gia cầm theo sự phân công của Chi cục. Khi gà mang vi rút cúm A/H7N9 không có biểu hiện lâm sàng, do đó việc xét nghiệm để phát hiện vi rút là rất quan trọng; phải lấy mẫu đúng đối tượng, đúng địa điểm phân công. Tốt nhất lấy mẫu vào buổi sáng, mẫu được bảo quản lạnh và vận chuyển về Chi cục Thú y trong ngày để gửi Phòng xét nghiệm.- Triển khai tổng vệ sinh tiêu độc môi trường trên địa bàn thành phố đúng kế hoạch và yêu cầu kỹ thuật. Thời gian từ ngày 25- 28/02/2014 theo công văn số 87/ TY-DT ngày 25/01/2014 của Chi cục Thú y. Ngoài các đợt tổng vệ sinh tiêu độc định kỳ  trên địa bàn toàn thành phố,phải thường xuyên chỉ đạo vệ sinh tiêu độc tại các khu vực sau:Đối với chợ chuyên buôn bán gia cầm sống đặc biệt chợ gia cầm Hà Vỹ: Định kỳ đóng cửa chợ 01 ngày trong tháng để tổng vệ sinh, tiêu độc, khử trùng, tiêu diệt mầm bệnh;vệ sinh, tiêu độc, khử trùng sau mỗi buổi chợ; vệ sinh và khử trùng phương tiện, dụng cụ vận chuyển, chứa đựng gia cầm; lưu giữ thông tin để truy xuất nguồn gốc (nơi bán, nơi tiêu thụ gia cầm); khuyến cảo người buôn bán, vận chuyển và người mua gia cầm cần sử dụng khẩu trang,găng tay, ủng khi tiếp xúc gia cầm. Đối với huyện Thường Tín kiên quyết xử lý tình trạng bán gia cầm tại cầu chui và trục đường đi vào chợ Hà Vỹ.Đối với chợ có bán và giết mổ gia cầm: Phân tách riêng khu vực bán gia cầm sống và giết mổ gia cầm; vệ sinh, tiêu độc khử trùng khu vực bán và giết mổ gia cầm, sản phẩm gia cầm sau mỗi buổi chợ; vệ sinh và khử trùng phương tiện, dụng cụ vận chuyển, chứa đựng gia cầm,sản phẩm gia cầm.-Triển khai tiêm phòng vắc xin cúm gia cầm đúng đối tượng và yêu cầu kỹ thuật theo Kế hoạch số 76/ KH-TY ngày 22/01/ 2014 v/v Kế hoạch phòng chống dịch bệnh gia súc, gia cầm năm 2014 và công văn số 103/ TY-DT ngày 12/02/ 2014 v/v Triển khai tiêm phòng vắc xin cho đàn gia súc, gia cầm năm 2014 của Chi cục Thúy. Ưu tiên tiêm phòng vắc xin cúm gia cầm trước để hạn chế dịch cúm gia cầm tái phát vụ Xuân.Trạm Thú y có trách nhiệm tổng hợp nhu cầu vắc xin, đăng ký lịch lấy vắc xin với Phòng Kế hoạch tài vụ để đảm bảo việc cung ứng kịp thời, đúng số lượng.- Quản lý chặt chẽ việc kiểm dịch - kiểm soát giết mổ - vệ sinh thú y đặc biệt các chợ, cơ sở giết mổ, tiêu thụ gia cầm và sản phẩm gia cầm. Thực hiện việc kiểm tra và cấp giấy chứng nhận kiểm dịch tại gốc theo quy định.- Phối hợp Cơ quan Y tế xây dựng các thông điệp, chương trình truyền thông phù hợp, với thời lượng, tần suất phù hợp trong từng tình huống dịch; đảm bảo giảm thiểu nguy cơ và an toàn dịch bệnh cho cộng đồng, hạn chế tác động tiêu cực đến nền kinh tế. Đặc biệt nâng cao nhận thức của chính quyền cơ sở, các ban ngành,đoàn thể và nhân dân về sự nguy hiểm của vi rút cúm A/H7N9.2. Các Chốt kiểm dịch đầu mối giao thông:Duy trì hoạt động 24/24 giờ, đảm bảo đầy đủ các lực lượng chức năng; kiểm soát chặt chẽ các phương tiện vận chuyển gia cầm- sản phẩm gia cầm qua Chốt;thực hiện đầy đủ quy trình phúc kiểm, kiên quyết xử lý các trường hợp buôn bán,vận chuyển gia cầm, sản phẩm gia cầm không rõ nguồn gốc, không có giấy kiểm dịch, nhập lậu.Các biện pháp nêu trên là rất quan trọng nhằm đạt được mục tiêu "Chủ động phát hiện và sẵn sàng ứng phó nhằm ngăn chặn,giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm cho người và tác động bất lợi nếu vi rút cúm A/H7N9 xâm nhập vào Việt Nam" theo chỉ đạo của Chính phủ./.Cấn Xuân Bình