Từ năm 2004 - 2005 cá hồi Vân và cá tầm Nga được Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản I nhập khẩu trứng cá đã thụ tinh về nuôi thử nghiệm ở huyện Sa Pa (Lào Cai). Đến năm 2006, cá tầm được đưa vào Tây Nguyên nuôi thử nghiệm tại tỉnh Lâm Đồng. Theo thống kê của Cục Thủy sản, sau 2 năm được nuôi thử nghiệm thành công tại Việt Nam, đến năm 2007 sản lượng cá nước lạnh đạt 95 tấn. Đến năm 2010 đạt 450 tấn, năm 2015 là 1.585 tấn, năm 2020 đạt 3.720 tấn và đến năm 2023 đạt hơn 4.668 tấn, trong đó có 4.303 tấn cá tầm và 365 tấn cá hồi… Đến nay, cá nước lạnh (chủ yếu là cá tầm) đã được nuôi tại 21 tỉnh trong cả nước, chủ yếu ở khu vực phía Bắc và Tây Nguyên. Hai tỉnh Lâm Đồng và Lào Cai đã trở thành vùng phát triển, sản xuất cá nước lạnh nhanh và lớn nhất, nơi tập trung nhiều cơ sở nuôi có quy mô lớn nhất cả nước.

Ông Nguyễn Văn Châu - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Lâm Đồng cho biết, bắt đầu thử nghiệm từ năm 2006, đến nay toàn tỉnh Lâm Đồng đã có 109 cơ sở nuôi cá nước lạnh (chủ yếu là cá tầm) với tổng diện tích khoảng 54 ha và 640 lồng, bè trên hồ thủy lợi, thủy điện. Địa bàn nuôi được giống cá giá trị kinh tế cao này tập trung ở các huyện Lạc Dương, Đam Rông, Di Linh, Bảo Lâm, Lâm Hà và thành phố Đà Lạt. Sản lượng cá nước lạnh trên toàn tỉnh đạt 2.300 tấn/năm đem lại giá trị ước đạt tới 450 tỷ đồng. Việc tiêu thụ cá tầm trên địa bàn tương đối thuận lợi, do đã hình thành chuỗi liên kết từ sản xuất giống, nuôi thương phẩm, cung ứng thức ăn và tổ chức thị trường tiêu thụ…

Mặc dù sản lượng, kỹ thuật nuôi cá nước lạnh đã phát triển mạnh trong 20 năm qua, nhưng đến hết tháng 5 năm 2024 mới có 9/31 cơ sở sản xuất, ương dưỡng giống cá tầm được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện theo quy định. Có 32/845 cơ sở (đạt 0,37%) cơ sở nuôi cá tầm thương phẩm được cấp mã số nuôi. Điều này dẫn đến khó khăn trong công tác kiểm soát chất lượng con giống - là một trong những yếu tố đầu vào quan trọng ảnh hưởng đến các khâu của chuỗi sản xuất, như chất lượng, năng suất, sản lượng. Khó khăn lớn nhất hiện nay là phần lớn các cơ sở phải nhập khẩu trứng cá thụ tinh về để ương thành cá giống, làm giá thành sản phẩm tăng cao, khó cạnh tranh với cá nhập khẩu… Ông Trần Đình Luân - Cục trưởng Cục Thủy sản đánh giá: Trong sản xuất cá nước lạnh ở Việt Nam, giống và thức ăn là 2 vấn đề phải luôn đồng hành để cùng đi được xa. Việc sản xuất giống cá nước lạnh cũng phải có kế hoạch, không để phát triển ồ ạt, tránh dẫn đến tình trạng cung vượt quá cầu. Vai trò của Hiệp hội cá nước lạnh ở các tỉnh phải có sự kết nối, đồng hành với nhau để cùng phát triển. Vấn đề môi trường cũng cần được chú ý, nhất là kiểm soát nguồn nước nuôi cá; đồng thời cần có giải pháp để tránh tác động ảnh hưởng môi trường …

Về các giải pháp về phát triển cá nước lạnh trong thời gian tới, đại diện lãnh đạo Cục Thủy sản yêu cầu các địa phương phải tổ chức và xử lý nghiêm các trường hợp không chấp hành quy định về sản xuất giống và nuôi thương phẩm cá nước lạnh; cần tổ chức các lớp tập huấn về quy trình phòng trừ dịch bệnh, kiểm dịch cho cá nước lạnh; chủ động chuyển giao công nghệ nuôi, sản xuất giống, các biện pháp phòng chống dịch bệnh, xử lý ô nhiễm cho các cơ sở nuôi và sản xuất giống; khuyến khích các tổ chức, cá nhân xây dựng và phát triển thương hiệu, nhãn mác, tạo vị thế của cá nước lạnh Việt Nam trên thị trường trong nước và quốc tế./.

Văn Thọ - TTKN Lâm Đồng