- Đặc điểm sinh lý của bò cái giống:
Bò có thể bắt đầu động dục lần đầu từ khi 13 - 18 tháng tuổi, tùy thuộc vào giống bò, điều kiện chăm sóc nuôi dưỡng, khí hậu,… nhưng không nên cho bò phối giống vào lúc này vì khi đó bò cái chưa trưởng thành về thể vóc nên khi mang thai sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe bò cái và con bê sinh ra. Khi bò cái trên 16 tháng tuổi, có thể vóc to lớn thì mới bắt đầu phối giống.
Chu kỳ động dục trung bình là 21 ngày, nhưng thường dao động trong khoảng từ 18 - 22 ngày.
Thời gian mỗi lần động dục ở bò khá biến động, kéo dài trong khoảng 6 - 36 giờ nhưng phổ biến là 18 - 24 giờ. Tuy nhiên, khoảng thời gian phối giống cho bò đạt hiệu quả cao nhất chỉ kéo dài trong khoảng 10 - 12 giờ.
Thường thì người ta chọn thời điểm phối giống theo quy luật: ( Sáng - Chiều và chiều – Sáng hôm sau), tức là nếu thấy bò có biểu hiện động dục buổi sáng thì phối giống vào buổi chiều, nếu bò động dục buổi chiều thì phối giống vào buổi sáng hôm sau.
- Những dấu hiệu nhận biết bò cái động dục
Quá trình động dục chia làm 3 giai đoạn:
* Giai đoạn trước động dục
- Bò có dấu hiệu giảm ăn, hay ngơ ngác nhìn ngó khi đi chăn ngoài bãi, kêu rống…
- Quay đầu ra sau hít ngửi âm hộ.
- Nhảy lên lưng con khác hoặc để con khác nhảy lên lưng.
- Âm hộ sưng đỏ, có dịch nhờn trong, lỏng chảy ra.
- Kiểm tra bên trong thấy tử cung cứng hơn bình thường.
* Giai đoạn chịu đực:
- Con vật có hiện tượng mê ì, đứng yên cho con khác nhảy lên lưng.
- Âm hộ giảm sưng, niêm mạc có màu hồng nhạt, dịch nhờn đặc hơn, keo lại và chuyển dần sang màu trắng đục (đây là thời điểm phối giống thích hợp đạt hiệu quả cao nhất).
* Giai đoạn sau chịu đực:
- Con vật trở lại trạng thái bình thường, quam sát âm hộ hết sưng, niêm mạc màu trắng nhạt, xung quanh vùng mông có dịch khô bết dính.
- Một số trường hợp có dấu hiệu xuất huyết trên nền chuồng hoặc dính quanh vùng mông (xảy ra chủ yếu ở bò tơ động dục lần đầu) ngoài ra cần kiểm tra dấu hiệu có thể bò cái bị viêm âm đạo, tử cung.
- Cách phối giống cho bò cái
* Phối giống trực tiếp bằng bò đực:
- Đối với chăn nuôi bò sinh sản hướng thịt, hoặc những vùng sâu, vùng xa không có cán bộ kỹ thuật thụ tinh nhân tạo thì phải phối giống cho bò cái bằng cách phối giống trực tiếp bằng bò đực. Để đảm bảo chất lượng con giống và sức khỏe đàn bò, cần chú ý:
+ Chọn bò đực có tầm vóc to lớn, ngoại hình đẹp, tuỳ mục đích khai thác mà người nuôi có thể sử dụng các loại đực giống phù hợp để phối giống trực tiếp với bò cái khi bò cái động dục.
+ Không cho phối khi bò đang bị bệnh vì bệnh truyền nhiễm có thể truyền từ con đực sang con cái và ngược lại.
* Phối giống bằng thụ tinh nhân tạo:
- Đối với chăn nuôi bò sữa nên chọn hình thức phối giống bằng thụ tinh nhân tạo để chọn lựa những giống có năng suất sữa cao, đồng thời giảm mắc các bệnh truyền lây cho bò:
+ Chọn kỹ thuật viên có tay nghề, dụng cụ bảo quản tinh trùng đảm bảo.
+ Chọn lựa tinh giống phù hợp với giống bò cái đang nuôi để tránh cận huyết
- Sau khi phối giống, bà con ghi chép thời điểm phối giống và theo dõi kết quả phối giống, nếu sau 3 tháng không thấy bò động dục trở lại và bò tăng lên về kích thước, khối lượng cơ thể thì có thể bò đã chửa. Có thể áp dụng biện pháp khám thai cho bò, mời cán bộ chuyên môn khám thai cho bò bằng cách kiểm tra thai qua trực tràng để xác định xem bò cái có chửa không và có chế độ chăm sóc phù hợp./.
Vương Thị Chung - Trạm KN Thạch Thất
